11 września mija rocznica urodzin Theodora W. Adorna (1903-1969), niemieckiego filozofa i socjologa, czołowego przedstawiciela tzw. szkoły frankfurckiej. Po dojściu Hitlera do władzy wyemigrował do Wielkiej Brytanii (1934), a następnie do Stanów Zjednoczonych (1938). Rezultatem jego studiów nad faszyzmem i autorytaryzmem była głośna praca „The Authoritarian Personality”, wydana w 1950 roku. W pracy tej, napisanej przez Adorna wspólnie z jego najbliższymi współpracownikami, została przedstawiona słynna „skala F” do pomiaru osobowości autorytarnej. Upraszczając, do sprawdzenia tego, czy mamy skłonności do poparcia rządów orientacji faszystowskiej.

Nazwa skali F pochodzi od słowa „faszyzm” (ang. fascism).  Nazywana była również kalifornijską skalą F (ang. California F scale), z uwagi na to, że zespół badaczy, który ją opracował, wywodził się z University of California w Berkeley.

Podobnie jak wiele innych koncepcji Adorna, również skala F została krytycznie oceniona przez dużą część środowiska badaczy. Zwracano uwagę przede wszystkim na tendencyjność doboru twierdzeń opisujących osobowość autorytarną, które były może i charakterystyczne dla postaw skrajnie prawicowych, pomijały natomiast zachowania typowe dla skrajnych orientacji lewicowych.

Złośliwcy dodawali, że gdyby zacząć stosować powszechnie skalę F do pomiaru postaw członków dowolnego społeczeństwa, okazałoby się, że wszyscy są faszystami.

Po lekturze niektórych twierdzeń ze skali F również cieszę się, że nie stała się ona powszechnym narzędziem psychometrii. A co Ty sądzisz na ten temat? Przeczytaj i przekonaj się sam.

Przedstawiona poniżej wersja skali F składa się z 30 wybranych twierdzeń. Osoba badana musiała odnieść się do każdego twierdzenia, wybierając pomiędzy kilkoma odpowiedziami, od „zdecydowanie nie zgadzam się” do „zdecydowanie zgadzam się”.

tłum. własne

1. Posłuszeństwo i szacunek dla władzy to najważniejsze cnoty, których powinno uczyć się dzieci.
2. Człowiek mający złe maniery, nawyki, źle wychowany, nie może oczekiwać, że dogada się z przyzwoitymi ludźmi.
3. Gdyby ludzie mniej mówili, a więcej pracowali, wszystkim byłoby lepiej.
4. Człowiek biznesu i fabrykant są dużo ważniejsi dla społeczeństwa, niż artysta i profesor.
5. Nauka ma swoje znaczenie, ale jest wiele ważnych rzeczy, których umysł ludzki nigdy nie zrozumie.
6. Każdy powinien wierzyć w jakąś nadprzyrodzoną moc, której zrządzenia przyjmuje bez żadnych pytań.
7. Młodzi mają czasami buntownicze pomysły, ale jak dorosną powinni ogarnąć się i ustatkować.
8. To, czego ten kraj potrzebuje najbardziej, bardziej niż praw i programów politycznych, to kilku odważnych, niestrudzonych i oddanych przywódców, którym ludzie mogliby zawierzyć.
9. Żaden zdrowy, normalny i przyzwoity człowiek nawet nie pomyśli o zranieniu bliskiego przyjaciela lub kogoś z rodziny.
10. Nikt nigdy nie nauczył się niczego naprawdę ważnego, niż poprzez cierpienie.
11. Młodzi potrzebują najbardziej dyscypliny, determinacji oraz woli do pracy i walki za rodzinę i kraj.
12. Obraza naszego honoru powinna być zawsze karana.
13. Przestępstwa seksualne, takie jak gwałt oraz ataki na dzieci, zasługują na więcej niż tylko uwięzienie; tacy przestępcy powinni być publicznie chłostani lub jeszcze gorzej.
14. Nie ma nic gorszego od kogoś, kto nie czuje miłości, wdzięczności i szacunku do swoich rodziców.
15. Większość naszych problemów społecznych dałoby się rozwiązać, gdybyśmy mogli pozbyć się ludzi amoralnych, pokręconych, nierozgarniętych.
16. Homoseksualiści nie są wiele lepsi od przestępców i powinni być surowo karani.
17. Kiedy ktoś ma jakiś problem lub zmartwienie, najlepiej byłoby dla niego nie myśleć o tym i zająć się czymś przyjemniejszym.
18. Obecnie za dużo ludzi wtyka nos w sprawy, które powinny pozostać osobiste, prywatne.
19. Niektórzy ludzie rodzą się z potrzebą ekstremalnych doświadczeń.
20. Ludzi można podzielić na dwie różne grupy: słabych i silnych.
21. Któregoś dnia okaże się, że astrologia może wyjaśnić wiele rzeczy.
22. Wojny i problem społeczno skończą się, gdy trzęsienie ziemi albo powódź zniszczy cały ten świat.
23. Żadne słabości ani trudność nie mogą nas powstrzymać, jeśli mamy wystarczającą siłę woli.
24. Najlepiej skorzystać z niektórych sposobów rządzenia w przedwojennych Niemczech, aby utrzymać porządek i powstrzymać bałagan.
25. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy jak bardzo nasze życie jest sterowane przez tajne spiski.
26. Natura ludzka jest jaka jest, wojny i konflikty zawsze będą.
27. Spoufalanie się powoduje lekceważenie.
28. W dzisiejszych czasach tak wiele różnych ludzi przemieszcza się i miesza ze sobą, że człowiek musi się chronić, aby nie złapać od nich jakiejś zarazy.
29. Rozwiązłość seksualna starożytnych Greków i Rzymian była niczym, w porównaniu z tym co dzieje się teraz, nawet w takich miejscach, gdzie ludzie mogą się tego najmniej spodziewać.
30. Prawdziwy amerykański styl życia zanika tak szybko, że potrzeba będzie siły, aby go ocalić.

Poniżej: oryginalny wybór twierdzeń ze skali F (źródło: „The Authoritarian Personality”, 1950, New York)

1. Obedience and respect for authority are the most important virtues children should learn.
2. A person who has bad manners, habits, and breeding can hardly expect to get along with decent people.
3. If people would talk less and work more, everybody would be better off.
4. The business man and the manufacturer are much more important to society than the artist and the professor.
5. Science has its place, but there are many important things that can never be understood by the human mind.
6. Every person should have complete faith in some supernatural power whose decisions he obeys without question.
7. Young people sometimes get rebellious ideas, but as they grow up they ought to get over them and settle down.
8. What this country needs most, more than laws and political programs, is a few courageous, tireless, devoted leaders in whom the people can put their faith.
9. No sane, normal, decent person could ever think of hurting a close friend or relative.
10. Nobody ever learned anything really important except through suffering.
11. What the youth needs most is strict discipline, rugged determination, and the will to work and fight for family and country.
12. An insult to our honor should always be punished.
13. Sex crimes, such as rape and attacks on children, deserve more than mere imprisonment; such criminals ought to be publicly whipped, or worse.
14. There is hardly anything lower than a person who does not feel a great love, gratitude, and respect for his parents.
15. Most of our social problems would be solved if we could somehow get rid of the immoral, crooked, and feebleminded people.
16. Homosexuals are hardly better than criminals and ought to be severely punished.
17. When a person has a problem or worry, it is best for him not to think about it, but to keep busy with more cheerful things.
18. Nowadays more and more people are prying into matters that should remain personal and private.
19. Some people are born with an urge to jump from high places.
20. People can be divided into two distinct classes: the weak and the strong.
21. Some day it will probably be shown that astrology can explain a lot of things.
22. Wars and social troubles may someday be ended by an earthquake or flood that will destroy the whole world.
23. No weakness or difficulty can hold us back if we have enough will power.
24. It is best to use some prewar authorities in Germany to keep order and prevent chaos.
25. Most people don’t realize how much our lives are controlled by plots hatched in secret places.
26. Human nature being what it is, there will always be war and conflict.
27. Familiarity breeds contempt.
28. Nowadays when so many different kinds of people move around and mix together so much, a person has to protect himself especially carefully against catching an infection or disease from them.
29. The wild sex life of the old Greeks and Romans was tame compared to some of the goings-on in this country, even in places where people might least expect it.
30. The true American way of life is disappearing so fast that force may be necessary to preserve it.