Nazywała się Sabina Spielrein…

www.sabinaspielrein.com

7 listopada 1885 roku urodziła się Sabina Spielrein, rosyjska lekarka i psychoanalityczka. Miała ogromny wpływ na twórczość i dzieła Carla Gustawa Junga i Zygmunta Freuda. Wpływ, dodajmy, który prawdopodobnie pozostałby na zawsze nieznany, gdyby nie przypadkowe odnalezienie w roku 1977 jej korespondencji z obydwoma twórcami. Zdarzyło się to  w trakcie remontu Pałacu Wilsona w Genewie, gdzie mieścił się  kiedyś Instytut Rousseau (miejsce pracy Sabiny w trakcie jej praktyki medycznej w Szwajcarii).

Urodziła się w Rostowie nad Donem, w rodzinie zamożnego przemysłowca żydowskiego. Od wczesnego dzieciństwa cierpiała na napady histerii. Gdy miała 19 lat, przeżyła załamanie nerwowe w trakcie wakacyjnego wypoczynku w Szwajcarii (1904). Trafiła wtedy do kliniki psychiatrycznej, w której opieki nad nią podjął się mało jeszcze znany Carl Gustav Jung. Była prawdopodobnie pierwszą pacjentką, na której zaczął stosować techniki terapeutyczne swojego mentora Zygmunta Freuda. Z powodzeniem zresztą, bowiem leczenie przyniosło pomyślne rezultaty, a Sabina zafascynowana metodami Junga i Freuda postanowiła zająć się studiami w dziedzinie psychoanalizy i po kilku latach uzyskała doktorat z medycyny.

Po ukończeniu  studiów, oprócz psychoanalizy, zajęła się psychologią dziecięca, uznawana jest za pionierkę tej dziedziny. W roku 1911 została przyjęta do Wiedeńskiego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego. Jej kilkuletni związek z Jungiem był oceniany jako wyjątkowo bliski (przypisuje im się romans). Przyjaźniła się również z Zygmuntem Freudem. Z czasem jednak relacje z obydwoma stały się na tyle kontrowersyjne w ich środowisku i toksyczne dla niej samej, że zdecydowała się na ich zerwanie.

W roku 1912 wyszła za mąż za rosyjskiego lekarza Pawła Scheftela, z którym miała dwie córki. W roku 1923 powróciła do Rosji, kontynuowała praktykę psychologii dziecięcej. W roku 1925 zamknięty został Moskiewski Instytut Psychoanalityczny, z którym była zawodowo związana, zdecydowała się wtedy na powrót do rodzinnego Rostowa. Kontynuowała badania w dziedzinie psychologii dziecięcej i psychoanalizy, wiele ryzykując, ponieważ w latach 30. psychoanaliza została zakazana przez Stalina jako „burżuazyjne dziwactwo”. Bracia Sabiny zostali zamordowani w okresie Wielkiego Terroru, mąż zmarł w roku 1937. Nie skorzystała z możliwości emigracji, która byłaby dla niej ratunkiem przed zbliżającą się wojną i nazistowskimi prześladowaniami. Podobno nie była w stanie uwierzyć, że tak wielki i kulturalny naród jak Niemcy będzie w stanie posunąć się do zbrodni. Została wraz z córkami zamordowana przez nazistów w roku 1942, w trakcie masowych egzekucji dokonanych na rostowskich Żydach.

Przez dziesiątki lat wpływ Sabiny Spielrein na prace Junga i Freuda pozostawał niemal nieznany, zaznaczony ledwie w kilku komentarzach i przypisach pozostawionych przez nich samych w ich późnych pracach. Lektura korespondencji, dzienników i prac Sabiny odnalezionych w roku 1977 i kolejnych latach była wstrząsem dla środowiska psychoanalityków. Wg dość zgodnych opinii Sabinie można przypisać częściowe lub faktyczne  autorstwo takich kluczowych pojęć w psychologii jungowskiej  jak „anima”, „animus” i „cień”. Freud miał natomiast inspirować się przemyśleniami Sabiny tworząc teorię popędu śmierci (Tanatos). Przy czym termin „inspirować” można traktować dwuznacznie, bo niektórzy z badaczy psychoanalizy uważają, że teoria Freuda była po prostu plagiatem jednej z prac Sabiny.  Spadkobiercy Junga przez wiele lat starali się o sądowy zakaz publikacji odnalezionej korespondencji, uchylony dopiero w latach 80. Od tamtej pory życie i twórczość Sabiny Spielrein i jej wpływ na rozwój psychoanalizy z roku na rok stają się coraz bardziej znane i uznane. Również dzięki spopularyzowaniu jej postaci przez kinematografię („Nazywam się Sabina Spielrein” w reżyserii Elisabeth Márton z roku 2002).