Chociaż działania przypominające współczesne badania rynkowe podejmowali już kupcy feniccy, to sama dyscyplina, sensu stricto, powstała dopiero w XX wieku, w okresie dwudziestolecia międzywojennego, w Stanach Zjednoczonych. Wtedy właśnie tacy badacze – by wymienić tylko tych najwybitniejszych – jak Daniel Starch (1883-1979), Archibald Maddock Crossley (1896-1985), Arthur C. Nielsen (1897-1980), Elmo Roper (1900-1971) i George Gallup (1901-1984) – stworzyli metodologiczne podstawy badań rynkowych i społecznych, jaki dzisiaj znamy.

Nieco wcześniej, pomiędzy rokiem 1910 i 1920, w kilku koncernach amerykańskich zaczęto organizować departamenty badań rynkowych, wspierające działy sprzedaży i promocji. W latach 20. powstały niezależne agencje wyspecjalizowane już wyłącznie w realizacji badań rynkowych dla wybranych branż i zainteresowanych firm. Rozpoczął się boom na badania rynku, bez których dzisiaj wiele firm nie wyobraża sobie prowadzenia biznesu.

W roku 1921 ukazała się, również w Stanach Zjednoczonych, książka „Market Analysis” autorstwa Percivala White’a (1887-1970), uznawana przez niektórych za pierwszy podręcznik badań rynkowych w dziejach tej dyscypliny. Co prawda w tym samym czasie pojawiło się kilka innych książek na temat omawianej dziedziny, trudno więc jednoznacznie wskazać, któremu z autorów należałoby przyznać palmę pierwszeństwa. O podręczniku „Market Analysis” Percivala White’a warto pamiętać jednak z tego powodu, że jest on wznawiany… po dziś dzień. Gdyby dodać do niego aneksy o badaniach internetowych  i współczesnych technologiach wspierających realizację badań, mógłby pewnie bez trudu konkurować z setkami publikacji o badaniach marketingowych, dostępnych na światowym rynku wydawniczym.

A do czego zmierzam? Otóż jeśli za punkt odniesienia przyjąć czas powstania pierwszych agencji badawczych, działalności wspomnianych wyżej pionierów badań – Starcha, Crossleya, Nielsena, Ropera, Gallupa, publikacji pierwszych książek o badaniach rynku – można powiedzieć, czytający mnie koleżanki i koledzy badacze, że zaczynamy obchodzić stulecie naszej dziedziny zawodowej, badań rynkowych. Co prawda nie sposób wskazać kiedy dokładnie się one narodziły, ale tym lepiej dla nas, bo tym dłuższa okazja do świętowania…

PS. Ilustracja powyżej pochodzi z drugiego wydania „Market Analysis” Percivala White’a (1925). Fotografia z kolekcji własnej.