Zmienna niezależna to cecha badanej osoby, obiektu lub zjawiska, która wpływa na wartość innych analizowanych zmiennych. Zmienną niezależną może być np. wykształcenie, jeżeli założymy, że ma ona wpływ na inne zmienne: poglądy polityczne, liczbę przeczytanych książek, zadowolenie z życia itd.