Analiza dyskursu, a właściwie krytyczna analiza dyskursu (ang. critical discourse analysis) to określenie szeroko pojętej interdyscyplinarnej perspektywy badawczej, czerpiącej głównie z takich dziedzin wiedzy jak językoznawstwo, semiotyka, socjologia, psychologia i filozofia. Ponieważ analiza dyskursu jest perspektywą stricte interdyscyplinarną, praktykowaną przez przedstawicieli różnych nauk, tak też jednoznaczne i precyzyjne zdefiniowane omawianego terminu jest zadaniem trudnym, o ile w ogóle możliwym. Jednym z przedmiotów krytycznej analizy dyskursu są społeczne konsekwencje użycia języka i jego kontekstu kulturowego, historycznego i politycznego. Poprzez język rozumiemy tutaj wypowiedzi pochodzące zarówno ze źródeł pisanych jak i mówionych.

W odniesieniu do badań społecznych analizę dyskursu można zatem definiować jako metodę badań jakościowych, których przedmiotem są wszelkiego rodzaju wypowiedzi ustne (radio, telewizja) i pisane (prasa, Internet) oraz ich oddziaływanie społeczne. Język traktowany jest w takim ujęciu zatem nie tylko jako sposób komunikacji społecznej, ale również jako konstrukt rzeczywistości społecznej, jako swoista praktyka społeczna. W naukach społecznych zagadnienia związane z analizą dyskursu podejmowali, chociaż na różne sposoby, m.in. tacy socjologowie jak Jürgen Habermas, Michel Foucault, Pierre Bourdieu. W analizie dyskursu bez trudu można znaleźć również te samą wątki i problemy badawcze, które były przedmiotem zainteresowania etnometodologii i analizy konwersacyjnej. W ostatnich latach za głównego propagatora analizy dyskursu uważa się holenderskiego badacza Teuna A. van Dijka, założyciela pisma Discoursce and Society, który na łamach tego tytułu w roku 1993 ogłosił szereg tez i założeń dotyczących krytycznej analizy dyskursu (patrz: Principles of critical discourse analysis).