Badania motywacyjne podejmowane są w celu wyjaśnienia przyczyn zachowań i decyzji konsumentów podejmowanych w trakcie nabywania dóbr i usług. Badania motywacyjne pozwalają zidentyfikować m.in.:
- czynniki skłaniające konsumentów do wyboru danego produktu/usługi
- czynniki skłaniające konsumentów do lojalności lub rezygnacji z użytkowania danego produktu lub korzystania z usługi
- wyobrażenia i opinie konsumentów związane z danym produktem lub usługą.
Rezultatem badań motywacyjnych może być stworzenie profilu osobowościowego nabywcy konkretnego produktu lub usługi i planowanie na tej podstawie działań sprzedażowych, marketingowych i promocyjnych. Badania motywacyjne są realizowane zwykle za pomocą różnego rodzaju wywiadów jakościowych, w szczególności zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI) oraz pogłębionych wywiadów indywidualnych (IDI). Za twórcę badań motywacyjnych uważa się amerykańskiego psychologa Ernesta Dichtera (ur. 1907 – zm. 1991).