Historia mówiona to metoda badawcza polegająca na rejestracji oraz gromadzeniu ustnych relacji i wypowiedzi osób, a dotyczących ich doświadczeń życiowych, zmieniających się postaw i poglądów, wydarzeń których byli naocznymi świadkami itp. Narratorami historii mówionej bywają najczęściej ludzie w starszym wieku, których doświadczenie życiowe jest na tyle bogate i różnorodne, że mają się czym dzielić i jednocześnie w jakiś sposób unikatowe: są w jakiś sposób „świadkami historii”, ich relacje warto lub nawet należy z jakichś względów zachować.

Ostatecznie niemal każdy z nas spotkał się z tego rodzaju metodą, słuchając opowieści swoich dziadków, rodziców lub innych starszych osób, dzielących się swoimi wspomnieniami o jakichś mniej lub bardziej ważnych wydarzeniach, które przeżyli lub byli ich świadkami. Można zatem rzec, że metoda historii mówionej jest stara jak świat i nie będzie w tym słowa przesady.

W badaniach społecznych metoda historii mówionej zaczęła być wykorzystywana m.in. przez antropologów i etnologów amerykańskich. W latach 20. i 30. XX wieku jej rosnąca popularność wiązała się m.in. z inicjatywą gromadzenia relacji od Indian amerykańskich jak również białych i czarnych Amerykanów, ostatnich żyjących naocznych świadków wojny secesyjnej. Właśnie w Stanach Zjednoczonych, w roku 1948 roku, historyk Allan Nevins (ur. 1890 – zm. 1971) założył na Columbia University program Columbia Oral History Research, którego celem było systematyczne archiwizowanie relacji amerykańskich „świadków historii”.

Po II wojnie światowej metoda historii mówionej spopularyzowana została również w Europie. Gromadzono przede wszystkim relacje osób ocalałych z Holokaustu i więźniów obozów koncentracyjnych. W 1994 w Stanach Zjednoczonych powstało Shoah Visual History Foundation (nota bene ufundowana przez Stevena Spielberga), największe na świecie archiwum historii mówionych, zawierające ponad 50 tysięcy relacji ocalałych z Holokaustu. W Polsce programem gromadzeniem historii mówionych zajmuje się m.in. Ośrodek Karta. Archiwum Historii Mówionej, prowadzone przez te instytucję, zawiera zbiór blisko 3 tysięcy relacji ustnych mieszkańców dawnych Kresów Wschodnich i Polaków represjonowanych przez Sowietów w czasie II Wojny Światowej i po jej zakończeniu.