Kwestionariusz Prousta to rodzaj zabawy towarzyskiej znanej wśród europejskich mieszczuchów i salonowców co najmniej od 2 poł. XIX wieku. Tytuł kwestionariusza pochodzi od nazwiska francuskiego pisarza Marcela Prousta (ur. 1871 – zm. 1922). Kwestionariusz składał się z kilkunastu pytań dotyczących osobowości osoby, która na nie odpowiadała, jej upodobań, zamiłowań itp. Pozornie błahy, stał się kwestionariusz Prousta jednym z pierwszych przykładów „testu” osobowości. Doczekał się również wielu adaptacji. Poniżej przedstawiona jest jedna ze współczesnych wersji kwestionariusza Prousta.
- Główna cecha mojego charakteru?
- Cechy, których szukam u mężczyzny?
- Cechy których szukam u kobiety?
- Co cenię najbardziej u przyjaciół?
- Moja główna wada?
- Moje ulubione zajęcie?
- Moje marzenie o szczęściu?
- Co wzbudza we mnie obsesyjny lęk?
- Co byłoby dla mnie największym nieszczęściem?
- Kim lub czym chciałabym być, gdybym nie był tym, kim jestem?
- Kiedy kłamię?
- Słowa, których nadużywam?
- Ulubieni bohaterowie literaccy?
- Ulubieni bohaterowie życia codziennego?
- Czego nie cierpię ponad wszystko?
- Dar natury, który chciałbym posiadać?
- Jak chciałbym umrzeć?
- Obecny stan mojego umysłu?
- Błędy które najczęściej wybaczam?
Na przekór potocznym wyobrażeniom Marcel Proust nie miał nic wspólnego z autorstwem pytań zamieszczonych zarówno w pierwotnej jak i późniejszych wersjach kwestionariusza. Faktyczną autorką pytań była Antoinette Faure, przyjaciółka Prousta od wczesnych lat dziecięcych. Proust, zanim jeszcze został uznanym pisarzem, miał odpowiadać dwukrotnie na zestaw pytań zadanych przez przyjaciółkę; raz jako zaledwie nastolatek i ponownie jako młodzieniec. Manuskrypt z odpowiedziami Prousta został odnaleziony w roku 1924, już po śmierci słynnego pisarza. I w ten sposób nazwisko Prousta zostało powiązane z pytaniami z kwestionariusza na zawsze. Nota bene ojcem wspomnianej Antoinette był Francois-Felix Faure (ur. 1841 – zm. 1899), prezydent Francji w latach 1895-1899.
Przez całe ubiegłe stulecie kwestionariusz Prousta doczekał się setek wersji i przeróbek. Bodaj najbardziej znaną adaptacją kwestionariusza Prousta jest „kwestionariusz Pivota”, ułożony przez znanego francuskiego dziennikarza kulturalnego Bernarda Pivota (ur. 1935) jeszcze w latach 70. XX wieku.
Pytania z tego kwestionariusza znane są z pewnością widzom amerykańskiego talk-show Inside the Actors Studio, nadawanego od 1994 roku przez stację Bravo i prowadzonego przez Jamesa Liptona. Do programu zapraszani są aktorzy i inni znani ludzie kina. Stałym punktem programu jest zadawanie gościom zestawu pytań z kwestionariusza Pivota:
- What is your favorite word?
- What is your least favorite word?
- What turns you on?
- What turns you off?
- What sound or noise do you love?
- What sound or noise do you hate?
- What is your favorite curse word?
- What profession other than your own would you like to attempt?
- What profession would you not like to do?
- If Heaven exists, what would you like to hear God say when you arrive at the Pearly Gates?
Amerykańska pop-kultura pokochała zresztą stylistykę tego typu pytań. Od roku 1993 kwestionariusz Prousta zagościł na łamach Vanity Fair jako stała rubryka każdego wydania magazynu.