Grupa odniesienia to wspólnota społeczna, z którą porównuje się jednostka w celu dokonania oceny własnej pozycji i statusu społecznego, wyboru wzorów zachowania, kształtowania własnych opinii, poglądów itp. Grupę odniesienia dla danej jednostki można rozpatrywać zarówno w kontekście pozytywnym jak i negatywnym.

W pierwszym przypadku jest to grupa pozytywnego odniesienia (ang. positive reference group) i oznacza grupę, z którą jednostka się identyfikuje lub do niej aspiruje. W drugim przypadku jest to grupa negatywnego odniesienia (ang. negative reference group) i oznacza grupę, z którą jednostka chce mieć jak najmniej wspólnego i zachowywać się w „opozycji” do jej członków.

Grupami odniesienia wzbudzającymi szczególnie silne emocje są np. elektoraty partii politycznych. Termin „grupa odniesienia” został spopularyzowany przez amerykańskiego socjologa Herberta H. Hymana (ur. 1918 – zm. 1985) w pracy The psychology of status (1942).