Efekt sponsora (ang. sponsor effect)

Efekt sponsora polega na tym, że odpowiedzi udzielane przez respondenta w trakcie realizowanego wywiadu mogą być w dużym stopniu zależne od tego kto jest zleceniodawcą tego badania. Przykładem może być sytuacja, gdy respondent ocenia jakiś produktu, a jednocześnie ma świadomość, że firmą, która zleciła badanie (sponsorem) jest sam producent ocenianego produktu. Efekt sponsora w tej sytuacji może polegać na tym, że respondent udziela częściej takich odpowiedzi, o których sądzi, że są oczekiwane przez zleceniodawcę badania.

Efekt sponsora może mieć miejsce zwłaszcza w sytuacji, gdy respondent otrzymuje wynagrodzenie lub innego rodzaju gratyfikację za udział w badaniu. Niektórzy respondenci zawyżają swoje oceny, aby w ten sposób „odwdzięczyć się” lub przynajmniej „nie sprawić przykrości” zleceniodawcy badania.

Efekt sponsora pojawia się również w różnego rodzaju badaniach opinii publicznej, w szczególności w sondażach dotyczących preferencji partyjnych lub poparcia dla polityków. Dla respondenta może mieć znaczenie informacja o tym, która firma badawcza realizuje badanie lub kto jest sponsorem (jaka partia polityczna, instytucja, stacja telewizyjna, gazeta itp.). W zależności od informacji o sponsorze badania część respondentów chętniej wyraża zgodę na udział w badaniu; możliwa jest oczywiście sytuacja odwrotna: respondent odmawia udziału w badaniu jeśli np. stwierdzi, że sponsorem badania jest stacja telewizyjna lub gazeta przez niego nielubiana. W obu przypadkach powoduje to zafałszowanie wyników badania: odsetek poparcia dla partii (polityka) identyfikowanego przez respondentów ze sponsorem badania jest albo zawyżony albo zaniżony.