Overclaiming

Overclaiming to określenie zachowania części respondentów biorących udział w badaniach opinii, polegającego na udzielaniu przez nich nieprawdziwych odpowiedzi na temat własnych przekonań, poglądów politycznych, uczestnictwa w życiu społecznym, wyznawanych norm i wartości, statusu społecznego itp. Istnieje wiele powodów takich zachowań. Częstą przyczyną jest np. skłonność respondentów do przedstawiania siebie w taki sposób, aby odpowiadało to przyjętym normom i obyczajom społecznym.

Overclaiming może też być spowodowany interakcją zachodzącą pomiędzy osobą badaną oraz ankieterem; respondent może wtedy udzielać takich odpowiedzi, o których sądzi, że są oczekiwane i spodobają się ankieterowi (lub zrobią na nim dobre wrażenie). Inną przyczyną może też być zwyczajne pragnienie dowartościowania się respondenta; nie udziela w tym wypadku faktycznych informacji o sobie i swoich opiniach, co raczej opisuje własne aspiracje i pragnienia.

Overclaiming jest szczególnie często spotykany w sondażach wyborczych dotyczących poparcia dla kandydatów lub partii startujących w wyborach. Część respondentów deklaruje wtedy poparcie dla określonego kandydata lub partii, chociaż wcale nie zamierza brać udziału w głosowaniu lub w rzeczywistości popiera zupełnie innego kandydata. Fenomenem regularnie obserwowanym w sondażach realizowanych już po zakończonych wyborach, jest to, że do głosowania na zwycięskiego kandydata lub partię przyznaje się więcej respondentów, niż wynikałoby to z faktycznego rozkładu głosów oddanych w wyborach. Najczęstszą przyczyną takiego zachowania jest to, że respondenci pragną identyfikować się z elektoratem zwycięskiego kandydata lub partii, nawet jeżeli w rzeczywistości w wyborach poparli kogoś innego lub w ogóle nie wzięli w nich udziału.